Jumat, 09 Mei 2014

CARPON



Purnama di Langit Tasikmalaya 

Carpon Érwin Wahyudi


Jarum érloji karék antel kana angka 7 basa keur nurunan tétécéan gerbong téh. Setatsion Tasik, pagaliwota ku   nu rék mariang, jarajap katut nu marapag penumpang nu karék turun tina karéta.

Ah,  karék ogé  nepi kana palataran setatsion, seungitna angin peuting kota manéh mani  giak ngabagéakeun urang, Sa. Seungit angin nu masih kénéh can robah jeung waktu sataun nu geus kaliwat.

Tukang béca, kenék angkot jeung supir taksi pahibut nanawarkeun kandaraanana supaya kapilih. Tapi, kabéh ogé ku urang mah ditolak, da geus diniatan apan ti awalna ogé, urang mah rék leuleumpangan, hayang mapay-mapay saban juru ieu kota. Enya, kota nu manéh. Urang rék nyeuseup hawa jeung néwakan deui anginna, ngarah kanyeri urang balas kaleungitan manéh teu pati nojosan teuing.

Urang téh keur katiir sono ku manéh, Sa. Ti peuting kamarina    bet rus-ras waé téh. Teu kalis dipangpalérkeun, nu lulumpatan 'na kongkolak panon téh saukur keureutan beungeut manéh nu keur ngumbar imut  kareueut; imut nu salawasna mapaésan rohang

Minggu, 13 April 2014

FIKSIMINI

Soldadu Tanggal Lilikuran

Maret katompérnakeun. Nincak tengah peuting nu keur jemplang-jempling, angka lilikuran tina almenak di imah Darma, mindarupa jadi sababaraha urang soldadu. Jlung-jleng. Samakta pakarang. Ningker salaki-pamajikan nu keur guling gasahan. "Serbu...!" komandanna nyorowok bedas naker. Nu boga imah reuwas lain meumeueusan. Méméh pangacianana kumpul, Darma kaburu dibeubeutkeun kana ubin.
Darma. Burial-buncelik. Basa beuheungna dijejek sapatu. Sedeng Suprihatin mah keur kokoséhan, tutas sirahna didagor-dagor kana témbok. Reketek. Awak duanana dibakutet ku tambang. "Ampun, Pa...!" ceuk maranéhna bari rawah-riwih nahan kanyeri. Soldadu nu barangasan téh euweuh nu ngawaro hiji ogé. Peureup, cungur sapatu jeung popor bedil; piligenti ngahanca kana sakujur awak. Lir maung ngamuk gajah meta. Nyiksa bébéakan taya ras-rasan.
Getih cur-cor tina sagala liang. Beungeut geus pejét teu mangrupa. Darma jeung Suprihatin. Ngagalolér teu walakaya. Tutas seubeuh ngakaya, komandanna méré komando. "Mundur...!" Saacan laluncatan deui kana jero almenak, aya saurang soldadu nu napelkeun bom kana dingding.

JURUS NGARANG

NULISKEUN AKSARA GEDÉ
Ku: Ki Hasan

 

1. Aksara gedé dipaké pikeun nuliskeun aksara kahiji dina awal kalimah.
Contona:
- Horéng anjeunna téh midua manah.
- Saha nu can dahar téh?
- Mangga calik!

2. Aksara gedé dipaké pikeun nuliskeun aksara kahiji dina awal kalimah cutatan langsung.
Contona: 

- Manéhna nanya, ”Ku naon budak téh ceurik?”
- ”Yap ka dieu!” omong lanceukna.
- ”Dinten kamari dongkap téh,” walon manéhna.

3. Aksara gedé dipaké nuliskeun aksara kahiji dina kecap anu aya patalina jeung hal-hal kaagamaan, kitab suci, jeung jenengan Allah (kaasup kecap sulur-Na).

JURUS NGARANG

1. Watesan Kecap
 
Kecap mangrupa wangun basa  bebas pangleutikna anu ngandung
harti. Kecap oge mangrupa bagian kalimah pangleutikna anu sipatna
bebas sarta ngandung harti nu tangtu. Harti dina kecap bisa harti leksikal
bisa harti gramatikal.
Minangka wangun basa bebas pangleutikna, kecap diwangun ku
babagian anu leuwih leutik nya eta morfem, engang, jeung fonem. Kecap
bisa diwangun ku hiji morfem atawa leuwih. Anu dimaksud ku morfem
nya eta wangun basa pangleutikna anu ngandung harti. Contona, kecap
kuring diwangun ku hiji morfem, ari kecap  diajar diwangun ku dua
morfem, nya eta morfem  di- jeung morfem  ajar. Kecap kuring diwangun
ku dua engang (ku- jeung  ring), ari kecap diajar diwangun ku tilu engang
(di-, a-, jeung –jar). Kecap  kuring diwangun ku lima fonem (k,  u, r, i,
jeung ng). Kitu deui, kecap diajar diajar diwangun ku lima fonem (d,  i, a,
j, jeung r).
Minangka bagian kalimah pangleutikna nu sipatna bebas, kecap
bisa madeg mandiri lantaran bisa dikedalkeun sorangan tanpa dibarengan
ku unsur lian. Kecap oge bisa dipisahkeun cicingna atawa disela ku unsur
lian. Contona:  kuring, meuli, buku, kamari, ti,  jeung koperasi, dina
kalimah
Kuring meuli buku kamari ti koperasi.
masing-masing mangrupa kecap lantaran madeg mandiri dina eta
kalimah.

2. Wangun Kecap
Wangun kecap mangrupa papasingan kecap disawang tina
babagian atawa unsur-unsurna. wangun kecap teh aya nu tulen keneh can
diropea, disebutna  kecap asal  (salancar), aya nu geus diropea disebutna
kecap rekaan  (jembar).
Proses ngawangun kecap rekaan tina kecap sejen nu jadi dasarna
ku cara nepung-nepungkeun morfem disebut  tata wangun kecap  (proses
morfologis atawa proses morfemis).  Umumna proses morfologis dina
basa Sunda teh mangrupa:

Sabtu, 29 Maret 2014

JURUS NGARANG

GAYA BAHASA DALAM PROSA FIKSI

A. Pengertian Gaya Bahasa
Dalam kegiatan mengapresiasikan karya sastera, selain memahami isi dan bentuk, juga harus sampai pada menanggapi peeristiwa dan pelaku secara emotif dan merasakan serta menemukan keindahan bahasa pengarang. Salah satu cara pengarang mengekspresikan keindahan karangannya yaitu dengan plastic bahasa. Plastic bahasa adalah kekuatan kata atau bahasa untuk membentuk gambaran di benak seseorang yang mendengar atau membaca kata-kata itu (Tjahyono, 1988). Salah satu yang membentuk pengarang dalam membentuk plastic bahasa yang kuat adalah gaya bahasa.
Menurut HB Jassin, gaya bahasa adalah perihal memilih dan mempergunakan kata sesuai dengan isi yang mau disampaikan. Sedangkan menurut Nata Wijaya (1986:73), gaya bahasa adalah pernyataan dengan pola tertentu, sehingga mempunyai efek tersendiri terhadap pemerhati (pembaca atau pendengar).

B. Jenis Gaya Bahasa
Secara garis besar, gaya bahasa dapat dibedakan menjadi empat kelompok, yaitu:
1) Gaya bahasa perbandingan;
2) Gaya bahasa penegasan;
3) Gaya bahasa sindiran;
4) Gaya bahasa pertentangan;

ARTIKEL

Ngaran Patempatan dina Basa Sunda

Ku Dadan Sutisna


alun-alun tanah lapang di hareupeun kabupatén, kawadanaan, jsté.
babakan lembur anyar; ngababakan, nyieun lembur anyar.
babaladon kotakan leutik anu pernahna di bagian tanah sésém­péran; di sawaréh tempat disebut ogé baladoan.
babantar bagian walungan nu ngocorna leuwih tarik. Disebut ogé parung.
balungbang kamalir gedé sarta rada jero tadah cileuncang.
bangawan walungan nu kacida gedéna.
basisir sisi tanah (keusik) nu adek ka laut.

JURUS NGARANG

Tehnik Ngarang

Ku Endah Dinda Jenura


Dina kanyataan hirup sapopoé, urang teu bisa ngabadé eusi haté jeung pikir jelema.Tapi dina fiksi mah, urang nu maca bisa neuleuman eusi pikir katut eusi haté tokoh carita ngaliwatan kalimah nu ngahaja dijieun ku pangarang pikeun nerangkeun hal éta.
Aya dua cara nu ilahar pikeun méré béja nu maca:
 

-Maké kalimah langsung: Panas mentrang. Panumpang teu saurang-saurang acan. Kang Kardi neuteup angkot bututna. “Hirup téh asa euweuh undakna,” gerentes haténa.

-Maké kalimah teu langsung: Panas mentrang. Panumpang teu saurang-saurang acan. Kang Kardi neuteup angkot bututna. Manéhna ngarasa hirup euweuh undakna.
 

TEHNIK

Nu dimaksad Stream of Consciousness (SoC) nyaéta gulak-gilekna eusi haté jeung pikiran nu sakapeung mah aclok-aclokan ti hiji hal ka hal séjén, acak, teu ngaleunjeur. Istilah ieu mimiti dipopulérkeun dina widang psikologi ku William James, sahiji psikolog Amérika. Abi teu apal naon basa Sunda nu cocog kanggé stream: tiasa geuleuyeung, guluyur, ringkel, atanapi umpalan. Nyanggakeun éta mah ka nu langkung palinter. Nu sidik, ieu istilah psikologi téh teras dianggo dina widang sastra pikeun nuduhkeun pagilinggisik atanapi campuhna narasi sareng eusi haté/pikir tokoh carita bari teu nganggo cara nu ilahar dilakukeun di luhur.